ΘΕΜΑ 2: Γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας

Η έννοια του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας γεννήθηκε στην Ευρώπη στις αρχές του 20ού αιώνα, για να περιγράψει τις γνώσεις, τις ικανότητες και τη νοοτροπία που απαιτούνται για ενεργό συμμετοχή στη σύγχρονη κοινωνία που διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τα μέσα επικοινωνίας. Με τον όρο «γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας» εννοούμε συνήθως την κατανόηση, τις δεξιότητες και τις πρακτικές ικανότητες που είναι απαραίτητες για αποτελεσματική συμμετοχή στη σύγχρονη κοινωνία, διαμέσου της πρόσβασης, της ερμηνείας, της κριτικής αξιολόγησης και της παραγωγής περιεχομένου διάφορων μορφών. Ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας ενισχύει τον ρόλο των ατόμων στην κοινωνία, μετατρέποντάς τα από παθητικούς καταναλωτές περιεχομένου σε ενεργούς, κριτικά σκεπτόμενους και ανεξάρτητους πολίτες (Vaeth, 2020).

Μέσω αυτού, τα άτομα κατανοούν τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν στην κοινωνία, συμμετέχοντας ενεργά και αξιολογώντας με κριτικό πνεύμα θέματα ζωτικής σημασίας για την κοινωνική ανάπτυξη. Ένας ευρέως αποδεκτός ορισμός του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας, που προτάθηκε από τον Aufderheide (1992), δίνει έμφαση στην ικανότητα πρόσβασης, αξιολόγησης, ανάλυσης και παραγωγής περιεχομένου σε διάφορες μορφές. Από αυτή την άποψη, αποτελεί μια ευρεία έννοια που περιλαμβάνει όλες τις μορφές των μέσων μαζικής ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των παραδοσιακών μέσων όπως τα βιβλία, οι εφημερίδες, τα περιοδικά, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, ο κινηματογράφος και το διαδίκτυο. Σχετίζεται επίσης με το ίδιο το μέσο, όπως τον δορυφόρο, την καλωδιακή τηλεόραση και το διαδίκτυο, και περιλαμβάνει τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στις ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές μαζικής επικοινωνίας και τις δομές των οργανισμών ενημέρωσης που παρέχουν αυτές τις υπηρεσίες.

Επιπλέον, ο γραμματισμός στα μέσα περιλαμβάνει την ικανότητα ανάλυσης των μηνυμάτων σε διάφορες μορφές περιεχομένου· οπτικό, ακουστικό και έντυπο περιεχόμενο. Τα άτομα με δεξιότητες γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας μπορούν να αναλύσουν και να αξιολογήσουν κριτικά αυτά τα μηνύματα και είναι σε θέση να δημιουργούν και να παράγουν τα δικά τους, συμβάλλοντας στον ευρύτερο κοινωνικό διάλογο.

Ο γραμματισμός στα μέσα περιλαμβάνει την κατανόηση του πολύπλευρου ρόλου των μέσων επικοινωνίας στην κοινωνία, την κατανόηση δηλαδή των μηνυμάτων, της ιδιοκτησίας και του αντικτύπου τους στην κοινή γνώμη.