ONDERWERP 1.2: Definitie van misinformatie, desinformatie, non-informatie en fake nieuws
Terwijl het slechts seconden duurt om bij een nieuwsbron terecht te komen, kost het veel meer tijd om te absorberen en evalueren wat we lezen. Hoewel we weten dat autoritaire regimes informatie controleren en censureren, hebben een reeks schandalen aangetoond dat democratische regeringen het publiek ook kunnen misleiden met medewerking van de media. Dit kan het publieke vertrouwen in de officiële verhalen die door mainstream bronnen worden gepresenteerd ondermijnen, wat leidt tot alternatieve kranten, radioshows en kabel-tv, en recentelijk met het internet, sociale mediaberichten, blogs, online video’s, enzovoort, waardoor elke burger een potentiële verslaggever kan worden. Verschillende bronnen kunnen niet alleen van mening verschillen, maar ook over de feiten zelf. Dus, hoe bereiken we de waarheid? In dit onderwerp zullen we de enorme hoeveelheid informatie verkennen die we “fake nieuws” noemen, maar die we anders zouden moeten noemen. Dit is een term die populair werd na de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 en het lijkt overal te zijn. Dus, wat betekent het echt en is het nuttig om de opkomst van valse inhoud die we online tegenkomen te begrijpen, of hebben we meer concepten nodig om de complexiteit ervan te vatten?
Fake News:
'Fake news' was de term van het jaar volgens het Collins English Dictionary in 2017, hetzelfde jaar waarin het World Economic Forum in hun risicobeoordeling het probleem van misinformatie, desinformatie en propaganda aankaartte. Zoals we weten, zijn manipulatie en propaganda eeuwenoude praktijken, dus wat is er precies veranderd in de afgelopen jaren? De Amerikaanse presidentscampagnes van 2016 waren georganiseerd op een strategische, goed gefinancierde manier, met een professioneel team en de intentie om politieke processen - zowel binnenlands als buitenlands - te beïnvloeden. Bovendien hebben nieuwe en opkomende technologieën het veel gemakkelijker gemaakt om dergelijke campagnes te organiseren, waardoor ze sneller en met minder risico toegankelijk zijn voor een breder publiek. Wetenschappers beweren dat de term 'fake nieuws' ontoereikend is om het complexe fenomeen van mis- en desinformatie te beschrijven, dat niet alleen "nep" inhoud omvat, maar ook gefabriceerde inhoud en praktijken die verder gaan dan conventioneel "nieuws". Een andere reden waarom het misleidend is, is het feit dat de term door sommige politici en het brede publiek is toegeëigend om elke inhoud die zij als onaangenaam beschouwen te verwerpen. Daarom, wanneer we het hebben over vervalste inhoud, laten we de meer uitgewerkte termen mis- en desinformatie gebruiken. Laten we hieronder hun definities bekijken.
Desinformatie:
Zoals gedefinieerd door de Europese Commissie’s High-Level Expert Group, is desinformatie: "alle vormen van valse, onnauwkeurige of misleidende informatie die is ontworpen, gepresenteerd en gepromoot om opzettelijk publieke schade te veroorzaken of voor winst". Hoewel deze definitie de brede definitie van fake nieuws weerspiegelt, is het een minder omstreden en minder politiek beladen term, daarom wordt 'desinformatie' geprefereerd door instellingen en organen. Het belangrijkste element van desinformatie is de opzettelijkheid van de 'auteur' om schade te veroorzaken.
Misinformatie:
Misinformatie verschilt van 'desinformatie' in termen van de opzettelijkheid van de auteur of uitgever om vals nieuws te delen. Dit gebeurt wanneer valse informatie wordt gedeeld, maar er geen schade is bedoeld, meestal vanwege een slecht geïnformeerde partij. Dit subtiele maar belangrijke onderscheid kan bijdragen aan een beter begrip van de vraag of verantwoordelijkheid moet worden toegewezen aan degenen die betrokken zijn bij de verspreiding van desinformatie.
| Definitie | Voorbeeld | |
| Misinformatie | Wanneer valse informatie wordt gedeeld, maar er geen schade is bedoeld. | Tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 werd een tweet over een ‘gefraudeerde’ stemmachine in Philadelphia meer dan 11.000 keer gedeeld. Later werd vastgesteld dat de oorspronkelijke tweet een vergissing was van een kiezer die de instructies op de stemmachine niet had gevolgd. |
| Disinformatiis | Wanneer valse informatie bewust wordt gedeeld om schade te veroorzaken. | Tijdens de Franse presidentsverkiezingen van 2017 werd een duplicaatversie van de Belgische krant Le Soir gemaakt, met een vals artikel waarin werd beweerd dat Emmanuel Macron werd gefinancierd door Saoedi-Arabië. |
| Non-informatie | Wanneer echte informatie wordt gedeeld om schade te veroorzaken. | Voorbeelden zijn onder meer het opzettelijk lekken van privé-e-mails van een politicus, zoals gebeurde tijdens de presidentsverkiezingen in Frankrijk. |
Zoals we hebben gezien, is het onderscheid tussen de termen gebaseerd op het feitelijke gehalte en de intentie om schade te veroorzaken. Alle termen zijn in verschillende contexten gedefinieerd en hergedefinieerd, en deze kakofonie van definities vormt een obstakel bij het ontwerpen van een effectieve aanpak om dit aan te pakken. Er is echter een groeiende consensus onder beleidsmakers om de term ‘fake news’ niet te gebruiken en in plaats daarvan de term ‘desinformatie’ te gebruiken om aan te duiden wat algemeen wordt begrepen als valse of misleidende informatie die opzettelijk wordt geproduceerd om schade te veroorzaken of voor winst.
Nu we de verschillende aard van elk van de definities hebben begrepen en onszelf hebben uitgerust met de juiste terminologie, kunnen we beter identificeren welke valse informatie we tegenkomen. In de infographic hieronder kan je verdere soorten misleidend nieuws zien. Zodra je er klaar voor bent, kan je doorgaan met de eerste activiteit!
